Tentoonstelling — 15 mei t/m 25 jun 2005

Felicitas is een film- en dia-installatie waarin de kunstenaar zijn onderzoek voortzet naar personen die een belangrijke rol in zijn leven hebben gespeeld.

Opening: zaterdag 14 mei 2005, 17.00 – 19.00 uur

Na 1921-1977 1979- en Andrew Reid is Felicitas het derde en meest omvangrijke filmwerk in Pijnappels nog jonge oeuvre.
Felicitas reconstrueert het levensverhaal van Felicitas Baer (1910-2003), die tijdens de Tweede Wereldoorlog Duitsland ontvluchtte en zich in Brazilië vestigde. Al snel onderscheidde ze zich als sterk geëmancipeerde vrouw in een aantal sterk uiteenlopende disciplines – zo was ze onder andere verpleegster bij het Rode Kruis, hondentrainster, danseres en antropologe. Op latere leeftijd zou Felicitas een bekende verschijning worden in Copacabana, en een vriendschap ontwikkelen met Pijnappels ouders.

Het kunstenaarschap van Pijnappel heeft zich tot op heden voornamelijk gericht op het ontwarren van het web van feitelijke geschiedenis en persoonlijke interpretaties. In Felicitas maakt de kunstenaar gebruik van gevonden filmmateriaal en zelf gedraaide beelden, foto’s uit de nalatenschap van zijn onderwerp, en interviews met mensen uit de directe omgeving van Felicitas. Pijnappel is niet uit op ontrafeling van de mythe die Felicitas rond haar eigen persoon heeft gecreëerd, maar tracht via omtrekkende bewegingen haar geschiedenis te traceren, om daarmee tegelijkertijd toegang te krijgen tot een deel van zijn eigen herkomst.

De vermenging van biografische feiten en al dan niet gekleurde herinneringen en verhalen uit de tweede hand is een belangrijk onderdeel van Pijnappels strategie, die daarmee fictieve elementen in het werk introduceert en het speculatieve aspect van biografische geschiedschrijving benadrukt. Pijnappel laat verschillende mensen uit Felicitas’ omgeving aan het woord over periodes uit haar leven, waarbij vanzelf verschillende versies van de hoofdpersoon worden gevormd zonder tot één definitief personage te geraken. 

De installatie deconstrueert bestaande cinematografische conventies, en is in belangrijke mate een onderzoek naar de grenzen van de non-lineaire narratieve film – found footage en zelf gedraaid filmmateriaal worden op intuïtieve wijze gecombineerd met stilstaand beeld, voice-over en ondertitels. De narratieve ruggengraat van het werk wordt gevormd door diaprojecties van foto’s met ondertitels die scènes uit Felicitas’ leven beschrijven. Formeel verwant aan fotoroman-films als Chris Marker’s La Jetée, gebruikt Pijnappel de verbeeldingskracht van het geschreven woord tegen de achtergrond van statische foto’s om een verhaal te construeren. Zo levert Felicitas een gefragmenteerde cinematografische ervaring, waarin de toeschouwer wordt uitgenodigd zijn eigen, persoonlijke versie van een hoogst particuliere geschiedenis samen te stellen.

SMBA Nieuwsbrief no.86 publiceert een tekst van Xander Karskens over het werk van Pablo Pijnappel.

Deze tentoonstelling kwam tot stand met dank aan het Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst.

Pablo Pijnappel (1979, Frankrijk) studeerde in 2002 af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam.

www.smba.nl