ontwerpen voor kinderen speelplaatsen door aldo van eyck & presentatie meubels en speelgoed

Het Stedelijk Museum besteedt komende zomer aandacht aan een tot nu toe weinig onderzocht thema: vormgeving voor het kind. Na de Tweede Wereldoorlog kwam dit aspect van de moderne vormgeving in een explosief groeiende belangstelling. Deze kwam behalve in het ontwerpen voor kindermeubilair en speelgoed ook tot uiting in de aanleg van speelplaatsen in de stad. In Amsterdam werden de speelplaatsen tot 1978 ontworpen door de gerenommeerde architect Aldo van Eyck.

Architect Aldo van Eyck (1918-1999) werd wereldberoemd door zijn ontwerp voor het Burgerweeshuis in Amsterdam. De ca. 730 speelplaatsen die hij tussen 1947 en 1978 voor de stad ontwierp zijn enigszins in de vergetelheid geraakt, maar vormen een minstens even belangrijk en interessant deel van zijn oeuvre. Ze illustreren zijn visie op het gebruik van de stad, waarbij onooglijke restruimtes, met integratie van bestaande elementen als muren en raampatronen, tot goed bruikbare en architectonisch interessante speelplaatsen werden omgevormd. Door hun nadrukkelijke aanwezigheid (in visuele kracht en in aantal) werden deze plaatsen een belangrijk stedenbouwkundig element van de stad. 

Recent onderzoek in het Gemeente Archief Amsterdam heeft foto’s van de situatie vóór en na de aanpak van een aantal van die restruimtes opgeleverd, aan de hand waarvan de impact van Van Eycks werk zeer duidelijk wordt. Deze foto’s nemen in de tentoonstelling een belangrijke plaats in, maar ook de inspiratiebronnen voor Van Eyck en zijn tijdgenoten (o.a. Cobra) zullen aan de orde komen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de receptie van de speelplaatsen in de stad en aan het ontwerp en productie van de speeltoestellen, die voor alle Nederlanders inmiddels een vertrouwd beeld zijn. In de tuin van het museum komen (te gebruiken) speelobjecten van o.a. firma Boer, die nog altijd enkele van Van Eycks ontwerpen in productie heeft, zoals trechters, duikelrek en klimbol.

Publicatie
Dit onderdeel van de duotentoonstelling ‘Ontwerpen voor Kinderen’ is geinitiëerd door de Canadese architectuurhistoricus en -theoreticus Liane Lefaivre (TU Delft), die eerder al onderzoek deed naar Van Eycks speelplaatsen in Amsterdam. Zij levert onder meer een bijdrage aan de publicatie die het Stedelijk samen met NAi Publishers uitgeeft. Andere auteurs zijn conservator Ingeborg de Roode, Francis Strauven, Lia Karsten, Anja Novak en Erik Schmitz.
Titel: Aldo van Eyck. De speelplaatsen en de stad
NL: ISBN 90 5662 248x / ENG: ISBN 90-5662-249-8; Prijs: €24,-

Het tijdschrift Archis heeft een fietsroute met commentaar gemaakt langs nog(deels) bestaande speelplaatsen van Van Eyck, zie archis.org

Ontwerpen voor kinderen binnenshuis: meubels en speelgoed
Vanaf de jaren ‘50 maakten vele ontwerpers speciale meubels voor kinderen. Aanvankelijk veel van hout, later ook veel (stapelbare) plastic meubelen. In de aandacht voor de ontwikkeling van het kind kreeg ook het speelgoed volop de aandacht. De Stichting Goed Wonen propageerde het ‘betere’ speelgoed, dat vaak van hout gemaakt was en afkomstig uit Scandinavië. In deze periode deden ook de ideeën van Maria Montessori hun invloed gelden. Zij combineerde spelen en leren in haar onderwijsmethode, waardoor een hele nieuwe generatie objecten ontstond. Bekende ontwerpers waagden zich ook regelmatig aan het ontwerp voor speelgoed. De Amerikaanse (meubel)ontwerper Charles Eames en de Italiaanse industrieel ontwerper Enzo Mari zijn slechts enkele voorbeelden van hen.

In de tentoonstelling zullen meubels en speelgoed uit de collectie van het Stedelijk Museum en andere musea, particulieren en instellingen worden getoond die de ontwikkelingen vanaf de jaren vijftig representeren. De nadruk ligt op objecten uit de jaren ‘50 en ‘60, maar ook recentere ontwerpen krijgen een prominente plaats. Zo heeft de tentoonstelling de primeur met de presentatie van de nieuwe lijn ‘Raffi’ van ontwerper Maarten Vrolijk en is ook het recente merk ‘Live and Play’ in de expositie opgenomen. Deels gelijktijdig met ‘Ontwerpen voor Kinderen’ vindt in de Amsterdamse Galerie Binnen een verkooptentoonstelling plaats van recente kindermeubels.

Inrichting
De duotentoonstelling ‘Ontwerpen voor Kinderen’ heeft plaats in en buiten de Sandbergvleugel van het museum. Het inrichtingsontwerp komt van Kossmann & De Jong, die vorig jaar ook het ontwerp verzorgde van de reizende expositie ‘Dutch Oranges’ over kinderboekillustraties.

Kinderactiviteiten
Kinderen gratis op woensdagmiddagen & ‘Ontwerp je ideale speelplaats’ 
Speciale aandacht tijdens ‘Ontwerpen voor Kinderen’ is er voor kinderactiviteiten. Gedurende de gehele tentoonstelling kunnen de kleine bezoekers meedoen aan de prijsvraag Ontwerp je ideale speelplaats. De beste ontwerpen en ideeën worden gebruikt bij het ontwerp voor een speelplaats op het terrein van de Westergasfabriek. 
Tijdens ‘Ontwerpen voor Kinderen’ is het museum op woensdagmiddagen vanaf 13.00 uur gratis toegankelijk voor kinderen tot en met 12 jaar. Dan worden ook workshops en rondleidingen georganiseerd: Speelplaats-architect Sybolt Meidertsma leidt de workshop speelplaatsontwerpen die drie maal wordt georganiseerd: op 26 juni, 10 juli en 28 augustus om 14.00 uur. 

Ingeborg de Roode, conservator van ‘Ontwerpen voor Kinderen’, geeft speciale kinderrondleidingen over de tentoonstelling op 19 juni, 3 juli en 4 september om 14.00 uur. Meer informatie komt in een speciale editie van het Stedelijk Kinderbulletin dat rond 1 juni verschijnt.

Congres
Op 6 september 2002 organiseren het Stedelijk Museum, het Nationaal Jeugd Fonds Jantje Beton, de Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG), Platform Ruimte voor de Jeugd en het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) een serie lezingen over de geschiedenis van de speelplaats en huidige ontwikkelingen op dit gebied. Hieraan verlenen hun medewerking: Lia Karsten, Saskia Meesters, Sybolt Meindertsma, Ton Schaap van de Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam en Stadsdeel Westerpark. Een nieuwe speelplaats voor het Westergasfabriekterrein vormt een case-study. Ook de ideeën uit de prijsvraag ‘Ontwerp je eigen speelplaats’ worden hierin meegenomen. Voor info en inschrijvingen: www.nizw.nl/congres

Maak een fietstocht langs allerlei speeltuinen door de stad. Om deze fietstocht te kunnen bekijken is het gratis programma Acrobat reader nodig.