Erwin Olaf
Freedom
Tentoonstelling — 11 oktober 2025 t/m 1 maart 2026
Het eerste museale overzicht na zijn plotselinge overlijden twee jaar geleden: Erwin Olaf – Freedom. Een eerbetoon aan de veelzijdige en gelaagde kunstenaar die hij was, met aandacht voor zijn gehele creatieve proces. Naast iconische kunstwerken en series van Erwin Olaf is er ook minder bekend werk te zien, waaronder video’s en sculpturen, zijn werk voor reclame en persoonlijk archiefmateriaal. Zijn laatste werk, een onvoltooid videowerk, vormt het slotstuk van de tentoonstelling.
VRIJDENKER
Erwin Olaf Springveld (1959-2023) staat internationaal bekend als een van de meest vooraanstaande Nederlandse fotokunstenaars, geroemd om zijn karakteristieke enscenering, unieke belichting, perfectionisme en spraakmakende onderwerpen. Hij was een vrijdenker, en het nastreven van persoonlijke vrijheid was de basis voor alles wat hij deed – of het nu betrekking had op identiteit, seksualiteit en gender, het menselijk lichaam in al zijn verschijningsvormen, het nachtleven of gelijke rechten voor iedereen. Zijn activistische levenshouding vormt de rode draad in de tentoonstelling, die thematisch van opzet is, maar ook een losse chronologische lijn volgt.
Rijk oeuvre
Eerste tentoonstelling na zijn overlijden
Vrijdenker
DE TENTOONSTELLING
De tentoonstelling is een reis door het rijke oeuvre van Erwin Olaf, te beginnen met zijn journalistieke, uit de hand geschoten zwartwit reportages van begin jaren 80. Die laten al zijn geëngageerdheid zien, met onderwerpen als demonstraties voor homorechten. Zijn liefde voor licht en compositie is duidelijk aanwezig; zijn wens om meer regie te hebben leidt hem naar zijn volgende stap: geënsceneerde studiofotografie. Daarvan zijn in de tentoonstelling iconische en minder bekende voorbeelden te zien, uit series als Ladies Hats (1985-2022), Chessmen (1987-88), Royal Blood (2000), Grief (2007), Fashion Victims (2000), Berlin (2012) en Skin Deep (2015), en werk in opdracht zoals SM in Holland (1989) en fotografie voor het Nederlands Dans Theater en Het Nationale Ballet.
Freedom nodigt vooral uit om opnieuw te kijken.
●●●●
In al zijn series is het element van opkomen voor diversiteit en de vrijheid om jezelf te zijn aanwezig. Uit het thema ‘feest’ in zijn werk spreekt bijvoorbeeld verzet tegen onverdraagzaamheid. Ook de keerzijde van de feeststemming brengt hij in beeld: in Paradise (2001) zijn de mannen vaak sinister en delven vrouwen meermaals het onderspit. Daarnaast maakte Olaf in de jaren 80 verschillende beeldbepalende campagnes voor het Aidsfonds en COC.
In het laatste deel van de tentoonstelling komen al zijn ervaring, meesterschap en visie samen. De compositorisch en technisch perfecte uitvoering van die recente series laat niet onverlet dat hij ook hierin actuele maatschappelijke thema’s aansnijdt, zoals onze verhouding met de natuur in Im Wald (2020) en het isolement en de nietigheid van de mens in April Fool (gemaakt in 2020 tijdens de pandemie). Beide series zijn niet eerder museaal getoond. Het vervliegen van de ‘American Dream’ gaf hij vorm in Palm Springs (2018), de rol van de vrouw in verschillende culturen in Shanghai (2017). De serie Muzen (2023), over de vergankelijkheid van de mens en de acceptatie van zijn eigen eindigheid, zal voor het eerst publiekelijk getoond worden.
HET LAATSTE, ONVOLTOOIDE WERK
Opvallend vaak komen in het werk van Erwin Olaf vazen met bloemen voor. Hij greep naar dit onderwerp wanneer tijdens een shoot zijn hoofd te vol zat, om zich weer te kunnen concentreren. Een vaas met bloemen, in verschillende stadia van bloei en verval, is in de kunstgeschiedenis een bekend symbool voor de vergankelijkheid van het leven. In het laatste jaar van zijn leven maakte Erwin Olaf met dit thema een serie voor zijn moeder. Vlak na zijn longtransplantatie was hij bezig met een vervolg voor zichzelf. Gedurende dit proces overleed hij onverwacht. Dit onvoltooide videowerk, dat postuum de titel For Life kreeg, vormt het sluitstuk van de tentoonstelling.
Met deze tentoonstelling krijgt Olaf’s werk alsnog een stempel van eeuwigheidswaarde.
★★★★ – De Volkskrant
Schitterend retrospectief.
– Telegraaf
Freedom bevat veel hoogtepunten uit Olafs oeuvre.
– Parool
Verdieping
PUBLICATIE
Bij de tentoonstelling is een uitgebreide publicatie ontwikkeld die de kunstenaar in een kunsthistorisch en maatschappelijk perspectief plaatst, met bijdragen van Rein Wolfs, Paco Barragán, Charlotte Cotton, Jonathan Turner, Francis Hodgson, Tahrim Ramdjan, Gemma Rolls-Bentley, Taco Dibbits in gesprek met Hans van Manen en een gesprek tussen Lars Been, Shirley den Hartog en Charl Landvreugd. In samenwerking met Hannibal Books, circa 384 pagina’s, € 69,95, Nederlandse en Engelse editie.
GRATIS INTRODUCTIELEZINGEN
Bij de tentoonstelling zullen er doorlopend gratis korte introductielezingen zijn op zaterdag en zondag. Tijdens de herfst- winter- en februarivakantie zullen de Blikopeners, de jonge peer educators van het Stedelijk, op hun geheel eigen wijze gratis speedtours geven.
PROGRAMMA VOOR MBO
Erwin Olaf was erg begaan met studenten van het MBO-onderwijs. In aansluiting daarop is er samen met Foundation Erwin Olaf een speciaal lesprogramma ontwikkeld voor het MBO. Verder vond er op 16 oktober een Creative Industry Dag plaats, om MBO-studenten verder te helpen in artistiek en zakelijk ondernemerschap.
FEEST PARADISO
Op zondag 1 februari 2026 zal er een spetterend feest in Paradiso zijn, geïnspireerd door de populaire thé dansants die Erwin Olaf daar organiseerde.
Freedom toont onderwerpen als queerness, seks, geweld, racisme en hiv/aids.
De tentoonstelling bevat felle kleuren, expliciete beelden en videowerk met flitsend beeld.
Credits
1. Erwin Olaf, I Wish, I Am, I Will Be, 2009
2. Erwin Olaf, Chessmen, V, 1988
3. Erwin Olaf, Nederlands Dans Theater, 01, 2009
4. Erwin Olaf, April Fool 2020, 11.15am, 2020
5. Erwin Olaf, Self-Portrait Andy Warhol, Self-Portrait, No. 4 - 48 Years Old, 2007
6. Erwin Olaf, Organisatie en flyer Black Tea Party Paradiso, 2010
7. Erwin Olaf, Rain, The Ice Cream Parlor, 2004
8. Erwin Olaf, April Fool, 11.05 am, 2020
Alle afbeeldingen: © Estate Erwin Olaf, met dank aan Galerie Ron Mandos, Amsterdam
De tentoonstelling Erwin Olaf – Freedom is georganiseerd door het Stedelijk Museum Amsterdam, samengesteld door Charl Landvreugd in samenwerking met Studio Erwin Olaf en Marcel Schmalgemeijer.
De tentoonstelling is tot stand gekomen dankzij bijdragen van Fonds 21 en de VandenEnde Foundation.
Het Stedelijk Museum Amsterdam wordt ondersteund door:
Partner:
