Stedelijk Museum x IDFA: Robert Frank Retrospective

Het Stedelijk Museum Amsterdam and IDFA nodigden filmmakers Laura Israel en Melinda Shopsin uit om een selectie van Robert Franks films te maken. Pull My Daisy (1959), Conversations in Vermont (1969), The Present (1996), Paper Route (2001) en andere films zullen worden vertoond in het kader van de speciale vertoning van een indrukwekkende documentaire over Robert Frank door Laura Israel, in het programma getiteld Stedelijk x IDFA Don’t Blink – Robert Frank.

TIJDSCHEMA EN TOEGANGSBEWIJZEN

Vrijdag 20 november 2015
11.00 – 12.30u Robert Frank, Shorts 2
13.30 – 15.00u Robert Frank, Me and My Brother 
16.00 – 17.30u Robert Frank, Shorts 1 

Combiticket 20 november

Zaterdag 21 november 2015
11.00 – 12.30u Robert Frank, Me and My Brother 
13.30 – 15.00u Robert Frank, Shorts 1  
16.00 – 17.30u Robert Frank, Shorts 2  

Combiticket 21 november

MEER OVER HET PROGRAMMA EN DE FILMS

ROBERT FRANK SHORTS 1
Pull My Daisy, Conversations in Vermont en Energy and How to Get It

Tickets 20 november
Tickets 21 november

Pull my Daisy
1959
28’, zwart/wit, geluid

Pull my Daisy is een drama dat zijn pathos en ironie ontleent aan de huiselijkheid van een loft aan de Bowery, in de Lower East Side van New York. Allen Ginsberg en andere dichters van de Beat Generation spelen zichzelf deze eerste film van Robert Frank, die losjes gebaseerd is op een toneelstuk van Jack Kerouac. Een sfeervol etentje met een bisschop krijgt een bizarre wending wanneer een stel dichtende jonge honden binnenvalt. Bijna 30 minuten lang wordt dit appartement een toneel en theater. De camera van Frank filmt muren, een foto, meubelstukken en een koelkast. Dan opent er een deur en wordt de aangrenzende ruimte met zonlicht overspoeld. Deze visuele ouverture wordt opgevolgd door de eerste woorden van Jack Kerouac: “Early morning in the universe.” Uiteindelijk wordt de kijker weer teruggeloodst naar de concreetheid van het alledaagse: “The wife is getting up. Opening the windows.”  

Conversations in Vermont
1969
26’, zwart/wit, geluid

Robert Frank nam duizenden foto’s van zijn familie. Nu zijn kinderen tieners zijn is het tijd voor betekenisvolle gesprekken – soms pijnlijk, soms bevrijdend. In een van Franks meest persoonlijke documentaires tot nu onderzoekt hij zijn relatie met zijn kinderen Pablo en Andrea, die niet meer bij hun ouders wonen maar op een kostschool in het landelijke Vermont. Ze vergelijken hun huidige woonsituatie met de drukte van New York: in de stad moet je alles zelf doen, hier op het platteland is het leven minder chaotisch en is er een groter gemeenschapsgevoel. In deze losse collage van talloze familiefoto’s, afgewisseld door conversaties die in zijn gebruikelijke ongepolijste stijl zijn gefilmd, vraagt de regisseur zich hardop af waar de film over zal gaan. “Maybe it’s about growing older, about past and present. It’s some kind of family album. I don’t know.”

Energy and How to Get It
1981
28’, zwart/wit, geluid

Feit en fictie raken verstrengeld in deze experimentele vertelling over Robert Golka, een werkelijk bestaand uitvinder. Golka heeft een ideaal – een droom, een obsessie: als het hem lukt om met kunstmatige bolbliksems kernfusie op te wekken kan hij de wereld van een onuitputtelijke voorraad energie voorzien. Hij heeft een grote hangar in Nevada volgestouwd met apparatuur die uit een oude sciencefictionfilm afkomstig lijkt. Robert Frank en scenarioschrijver Rudy Wurlitzer treden binnen in deze surreële omgeving en gaan nog een stapje verder door een eigen experiment toe te voegen. De film bevat onverwachte bijrollen van acteur Robert Downey Jr. en cultschrijver William S. Burroughs.

ROBERT FRANK ME AND MY BROTHER
Me and My Brother

Tickets 20 november
Tickets 21 november

Me and My Brother
1969
91’, kleur, zwart-wit, geluid

Naar eigen zeggen was Frank oorspronkelijk van plan om een film te maken over een gedicht van Allen Ginsberg. Tijdens het filmen verschoof de focus naar Ginsbergs partner, de Beat-dichter Peter Orlovsky, en diens broer Julius. De catatonische Julius was net ontslagen uit een psychiatrische instelling, waar hij voor zijn schizofrenie een elektroshockbehandeling had gekregen. De experimentele, ontregelende vorm van de film lijkt een weerspiegeling van de manier waarop Julius de wereld ervaart: onthecht van de werkelijkheid. "Alle gebeurtenissen en mensen in deze film zijn echt," meldt een tekst die aan het begin in beeld verschijnt. "Alles dat onecht is, is niets anders dan mijn verbeelding." De kijker is gewaarschuwd. Er zijn beelden te zien van een optreden van Peter Orlovsky met Ginsberg, waarbij Julius op het podium zit, en van de twee broers in het appartement dat ze delen. Maar een psychiater die Julius ondervraagt, wordt gespeeld door acteur John Coe, die zich netjes voorstelt en meldt dat hij de psychiater speelt. Als Julius op een gegeven moment verdwijnt, neemt acteur Joseph Chaiken zijn rol over. Zo ontstaat er een film-in-een-film, waarin Frank zelf gespeeld wordt door een jonge Christopher Walken. Ruim 45 jaar later is de film (deels zwart-wit, deels in kleur) nog altijd fascinerend.

ROBERT FRANK SHORTS 2
The Present, Paper Route, I Remember, Flamingo en Summer Cannibals

Tickets 20 november
Tickets 21 november

The Present
1996
27’, kleur, geluid

Fotograaf Robert Frank werd geboren in Zwitserland maar emigreerde kort na WO II naar de Verenigde Staten. Aanvankelijk voelde hij zich vrij en gelukkig in zijn nieuwe thuisland. Als traag en bedachtzaam beschouwer voelde hij zich echter allengs ongemakkelijker over de snelheid van het Amerikaanse leven, en ook de voortdurende nadruk op geld verdienen lag hem niet –  hij begon zich verloren en alleen te voelen. Dit gevoel van melancholie tekent zich duidelijk af in The Present, een schijnbaar vormeloze opeenvolging van momentopnames uit zijn Amerikaanse leven, gesitueerd in en rondom een New Yorks appartement en een buitenhuis in Nova Scotia.  

Paper Route
2002
23’, kleur, geluid

Als geestverwant van de Beat Generation is Robert Frank, net als Jack Kerouac en Allen Ginsberg, in zijn werk altijd geïnteresseerd geweest in het leven van gewone mensen. Hij voelde zich een ambachtsman, een verbeten immigrant die stug doorploetert en weinig geeft om uiterlijk vertoon. In Nova Scotia, waar Frank een buitenhuisje heeft, vond hij die gewone man in de persoon van Robert MacMillan. Net als Frank spreekt MacMillan met een zwaar accent en heeft hij weinig fiducie in de Amerikaanse droom. Hij neemt zijn buurman mee op zijn dagelijkse ronde door de buurt waar hij kranten bezorgt. Frank gaat schuil achter zijn camera, maar is bijzonder aanwezig als vragensteller. Zijn portret van de plattelandsman is liefdevol, maar ook realistisch: het is wat het is en niet meer dan dat.

I Remember
1998
7’, kleur, geluid

I Remember is een re-enactment van Robert Franks bezoek aan de fotografische pionier Alfred Stieglitz en zijn echtgenote Georgia O’Keeffe. Frank laat zichzelf spelen door de jonge Franse fotograaf Jérôme Sother, die ook zijn bespiegelingen verwoordt via een voice-over. Frank en zijn vrouw, kunstenaar June Leaf, spelen het echtpaar Stieglitz. Het resultaat is een reflectie op de aard van herinneringen en de bijbehorende verdubbeling van tijdlagen, tegelijk veraf en heel dichtbij.

Flamingo
1996
5’, zwart/wit, geluid

Toen Frank in de late jaren 1950 films begon te maken, bleef hij gebruikmaken van het scherpe oog dat hij als ‘dichter-fotograaf’ had ontwikkeld tijdens het samenstellen van zijn fotoboeken. De boeken van Robert Frank vertellen een ander verhaal dan zijn snapshot-achtige foto’s op het eerste gezicht doen. De losse, nonchalant genomen foto’s zijn in een zorgvuldig reeks samengesteld met een duidelijk narratief, en wordt het dramatische effect verhoogd door visuele associaties tussen de onderlinge afbeeldingen. De filmtitel verwijst naar het gelijknamige fotoboek dat hij in 1995 uitbracht. De eerste pagina’s bevatten beelden van een kraai die, zoals later blijkt, niet kan vliegen maar dood aan een tak hangt. Dingen zijn niet altijd wat ze lijken.

Summer Cannibals
1996
4’, kleur, geluid

In sobere monochroomtinten geeft Robert Franks videoclip voor ‘Summer Cannibals’ een melancholieke draai aan de single voor het comeback-album van Patti Smith. Ze vroeg Frank om de begeleidende video te regisseren, waarschijnlijk omdat ze zich goed kon identificeren met het outsider-imago dat Frank altijd heeft gecultiveerd. De camera beweegt onrustig, alsof hij zich niet aan een bepaald gezicht wil hechten. Aan het eind van het nummer biedt Smith zichzelf ter consumptie aan: kannibalisme met een messianistisch sausje.

CREDITS

Curatoren: Laura Israel en Melinda Shopsin

Dit programma is een samenwerking van Joost Daamen en Laura van Halsema (IDFA) met Anne Ruygt, junior-curator Fotografie en Britte Sloothaak, assistent-curator Performance, Film en Discursieve Programmering (Stedelijk Museum Amsterdam)