Pers preview: Jean Tinguely – Machinespektakel
Nieuws — 8 sep 2016
Amsterdam, 8 september 2016
De Zwitserse kunstenaar Jean Tinguely (1925-1991) staat bekend om zijn speelse, stoere machinekunst en explosieve performances. Alles moest anders, alles moest in beweging. Precies 25 jaar na zijn dood presenteert het Stedelijk een de grootste tentoonstelling van deze kunstenaar ooit in Nederland. Door middel van meer dan honderd, merendeels werkende machinesculpturen, films, foto’s, tekeningen en archiefmateriaal maakt de bezoeker op chronologische en thematische wijze kennis met Tinguely’s artistieke ontwikkeling en motieven; zoals zijn voorliefde voor absurd spel en zijn fascinatie voor destructie en vergankelijkheid.
Te zien zijn de vroege draadsculpturen en reliëfs waarmee hij de abstracte schilderijen van kunstenaars als Malevich, Miró en Klee nabootst en verandert door ze in beweging te zetten; de interactieve tekenmachines en wild dansende installaties van schroot, afval en gebruikte kledingstukken; en zijn strakke, militaristisch aandoende zwarte sculpturen.
Primeur: monumentale Mengele-Totentanz voor het eerst te zien in Nederland |
De tentoonstelling besteedt veel aandacht aan Tinguely’s zelfdestructieve werken, die zichzelf luidruchtig en spectaculair vernietigden. Het sluitstuk is een Nederlandse primeur: het monumentale Mengele-Totentanz (1986), een duistere installatie met schaduwspel, die Tinguely maakte naar aanleiding van een verwoestende brand waarvan hij ooggetuige was. Het werk is opgebouwd uit overblijfselen van de brand: verkoolde balken, landbouwmachines (van de firma Mengele) en dierenskeletten. Het resultaat is een gigantische memento mori, dat ook verwijst naar de concentratiekampen van de Nazi’s. De bewegingen en hoge schelle geluiden zorgen voor een sacrale en macabere sfeer. |
Spel, interactie en spektakel |
Voor Tinguely was zijn werk een verzet tegen de conventionele statische kunst(wereld); hij zette spel en experiment voorop. Voor hem hoefde de bezoeker niet in een witte ruimte op afstand naar een schilderij te kijken. Met zijn kinetische kunst zette hij zowel de kunst als de kunstgeschiedenis in beweging en verkende de grenzen tussen kunst en leven. Met zijn do-it-yourself tekenmachines bekritiseerde hij de rol van de kunstenaar en de elitaire positie van kunst in de samenleving. Hij verwierp de uniciteit van ‘de hand van de kunstenaar’ door bezoekers zelf werken in elkaar te laten zetten. Tinguely werkte ook graag samen, bijvoorbeeld met kunstenaars als Daniel Spoerri, Niki de Saint Phalle (ook zijn echtgenote), Yves Klein, het ZERO-netwerk, maar ook met museumdirecteuren als Pontus Hultén, Willem Sandberg en Paul Wember. Tinguely was hierin een leider, inspirator en verbinder. Zijn charismatische, stoere persoonlijkheid en het eclatante succes waarmee hij zijn werk (en zichzelf) in de openbare ruimte presenteerde, droegen daar in belangrijke mate aan bij. |
Relatie met Amsterdam en het Stedelijk |
Amsterdam heeft een dynamische geschiedenis met Tinguely. Vooral de mede door hem samengestelde tentoonstellingen Bewogen Beweging (1961) en Dylaby (1962) in het Stedelijk getuigen daarvan. Hij bracht niet alleen zijn bewegende kunstwerken, maar ook zijn internationale avant-gardenetwerk naar Nederland en liet een blijvende indruk achter bij het publiek, dat deze experimentele tentoonstellingen in grote aantallen bezocht. Een innige band met Willem Sandberg, toenmalig directeur van het Stedelijk Museum, en curator Ad Petersen leidde tot verschillende retrospectieven en tot dertien sculpturen in de collectie van het Stedelijk. |
Catalogus |
Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus, gebaseerd op meerjarig onderzoek van het Stedelijk Museum en Kunstpalast Düsseldorf, met essays van onder meer Margriet Schavemaker, Barbara Til en Beat Wismer. |
EXTRA PROGRAMMERING
Performance Bewogen Bewegen |
vrijdag 30 september, 19.30 uur |
Tinguely's Hoofdkwartier |
In Tinguely's Hoofdkwartier op de begane grond kunnen bezoekers experimenteren, bewegen en creëren. Door bijvoorbeeld een grootse machine geïnspireerd door Tinguely in beweging te zetten, kleine constructies te maken en die toe te voegen aan de loopband van de machine. Of door tekeningen te maken op roterend papier, aangedreven door een trapnaaimachine. |
Symposium Lose Yourself! – A Symposium on Labyrinthine Exhibitions as Curatorial Mode |
donderdag 2, vrijdag 3 en zaterdag 4 februari 2017 |
Gratis audiotour Tinguely |
Het Stedelijk heeft een gratis audiotour ontwikkeld voor de Tinguely tentoonstelling met verdiepende informatie door samensteller Margriet Schavemaker in het Nederlands, Engels, Frans en Duits. |
Noot voor de redactie: |
De pers preview is op donderdag 29 september en u bent van harte welkom. |
Credit
De tentoonstelling is georganiseerd door het Stedelijk Museum Amsterdam in samenwerking met Museum Kunstpalast, Düsseldorf.
De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de genereuze steun van de Turing Foundation, All Art Initiatives B.V., het Blockbusterfonds, de LUMA Foundation en additionele steun van the Swiss Arts Council Pro Helvetia, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Walter A. Bechtler Foundation, Switzerland en Museum Tinguely, Basel.